Czy żywopłot w Polsce musi być nudny?

Alternatywne nasadzenia na żywopłoty (co zamiast thuji)

Obserwując tendencje nasadzeń żywopłotowych w naszym kraju nie sposób nie zauważyć, iż dominującą rośliną jest żywotnik zachodni "Smaragd" lub "Brabant" (Thuja occidentalis). Niestety, większość osób pierwsze, co robi przy zakładaniu ogrodu, to obsadza działkę szpalerem z żywotników. Dodatkowo nie zachowuje odpowiednich odległości pomiędzy roślinami, gdyż sadząc małe krzewy wydaje się, iż nie ma to żadnego znaczenia. Im gęściej tym lepiej. Nie jest to prawda. Od samego początku należy zachować minimalną odległość ok. 70 cm pomiędzy roślinami, aby thuje zdrowo rosły i nie "dusiły się" pomiędzy sobą.
Dlaczego większość wybiera właśnie żywotniki? Odpowiedź jest prosta, decydują o tym cena i szybkość wzrostu oraz bezobsługowość. O ile Smaragdów nie trzeba formować, to już Brabanty wymagają systematycznego cięcia, najlepiej raz w roku, aby utrzymać zwartą sylwetkę. Niecięte staną się mało atrakcyjne, podatne na rozłamywania pod wpływem śniegu i opadów deszczu. Jeżeli chcemy uzyskać idealny żywopłot z Brabantów musimy brać pod uwagę bezproblemowy dostęp do nich w okresie przycinania (od marca do końca lipca).

Thuja "Smaragd":



Thuja "Brabant" formowana regularnie:


Należy także pamiętać o tym, iż żywotniki mają płytki system korzeniowy i w okresach suszy wymagają podlewania.
Jeżeli mamy duży ogród i już posadzone Smaragdy, możemy wykorzystać ich zieleń jako tło dla innych roślin, krzewów, drzew, bylin i traw. Dzięki temu monotonność żywotników zostanie przysłonięta, a nadal będą pełnić swoją funkcję - szczelnej przesłony od sąsiadów, kurzu, czy ulicy.

W przypadku ogrodów niezagospodarowanych, bez nasadzeń, gdzie mamy dowolność w doborze żywopłotów, możemy skorzystać z dość szerokiej gamy krzewów liściastych lub iglastych.

Żywopłoty formowane liściaste (wysokie).
Tutaj należy brać pod uwagę coroczne przycinanie (przynajmniej raz w roku) i pozostawienie łatwego dostępu do roślin.

1. Buk pospolity (Fagus sylvatica):

Buk posadzony w formie żywopłotu stworzy parawan także zimą, gdyż zachowuje zasuszone liście na gałązkach. Lubi stanowiska słoneczne i półcieniste, z glebą od przeciętnej do żyznej o stałym poziomie wód gruntowych. Nie lubi suszy i zalewania.

Sadzonki sadzimy w stanie uśpienia - od jesieni do końca zimy, jeśli pogoda na to pozwoli. Łatwo się wówczas przyjmują i kopane z gruntu kosztują mniej. Jeżeli mamy rośliny w doniczkach możemy sadzić je cały sezon.

Rozstaw sadzonek w rzędzie co ok. 40-45 cm.




W okresie zimowym żywopłot bukowy wygląda tak:



Jeżeli chcielibyśmy żywopłot w innym kolorze niż zielony, warto posadzić buki pospolite "Atropunicea":





2. Grab pospolity (Carpinus betulus):

Graby świetnie poradzą sobie w bardziej zacienionych częściach ogrodu. Tworzą szczelne ściany, odporne na szkodniki i choroby. Częściowo utrzymują zasuszone liście, jednak w mniejszym stopniu niż buki.
Podobnie jak buki sadzimy je kopane z gruntu lub z doniczek w odstępach 25-30cm. Z uwagi na powolny wzrost w młodości najlepiej kupić sadzonki o 70-100 cm wysokości dobrze rozgałęzione.
Graby przycinamy od końca czerwca do września, wiosną nie jest to wskazane z uwagi na "płacz".





3. Laurowiśnia wschodnia (Prunus laurocerasus):

Zimozielony gatunek krzewów o ładnych, błyszczących i skórzastych liściach. Kwitnie w maju na biało.
Nadaje się na stanowiska półcieniste i cieniste, nie lubi intensywnego nasłonecznienia. Dobrze zimuje w zachodniej części kraju.
Na wyższe żywopłoty warto posadzić odmianę "Caucasica", dorastającą do ok. 3 m. Na niskie szpalery można wykorzystać "Otto Luyken", który dorasta do 1,5 m.
Żywopłoty z laurowiśni są eleganckie, można je dowolnie formować, więc nie zajmą dużo miejsca. Lubią glebę żyzną o stałych warunkach wodnych, najlepiej wilgotnawą. Nie tolerują suszy.
Sadzimy w szpalerze co 40-50 cm;





4. Ligustr pospolity (Ligustrum vulgare):
Jest rozłożystym krzewem dorastającym do 3-4m. Ma niewielkie wymagania uprawowe oraz stanowiskowe. Może rosnąć w słońcu jak i w lekkim cieniu. Kwitnie w czerwcu i lipcu, jego drobne białe kwiaty pięknie i intensywnie pachną
Jedna z tańszych opcji na żywopłot formowany; sadzonki nie są drogie, szybko rosną;
Odmiana "Atrovirens" dorasta do 4-5m, liście w zimie częściowo pozostają na krzewach;
"Lodense" - odmiana niska, dorastająca do 1 m wysokości.
Sadzenie co 20-30cm w rzędzie lub w dwóch rzędach w literę V.






5. Ognik szkarłatny (Pyracantha coccinea):

Krzew ozdobny zarówno z liści jak i owoców. Lubi stanowiska zaciszne, gdyż może przemarzać.
W maju kwitnie na biało, następnie obsypany jest pomarańczowymi, czerwonymi lub żółtymi owocami, w zależności od odmiany. Owoce lubiane przez ptaki są dla nich cennym źródłem pożywienia w zimie.
Lubi gleby żyzne, próchniczne, ale nie mokre. Dobrze znosi suszę, nie lubi przesadzania.
Tniemy po kwitnieniu na określoną szerokość.
Ognik jest krzewem ciernistym, więc będzie zaporą trudną do przejścia.
Sadzimy w odstępach ok. 50 cm.
Polecane odmiany:

"Orange Glow" – szybko i bujnie rośnie, ma pomarańczowe owoce;
"Golden Charmer" – ma duże, żółte owoce, rośnie dość wolno;
"Orange Charmer" – bujnie rosnący krzew o dużych ciemnozielonych liściach i pomarańczowych owocach;
"Red Column" – odmiana o jasnoczerwonych liściach i czerwonych owocach, ma kolumnowy pokrój;
"Navajo" – odmiana o dużych pomarańczowych owocach i podłużnych, matowych liściach.






6. Bukszpan wiecznie zielony (Buxus sempervirens):

Wolno rosnący zimozielony krzew, bardzo dobrze znosi przycinanie. Nie jest wymagający co do gleby, jednak najlepiej rośnie w ziemi żyznej, wapiennej, nie przesuszonej. Aby uzyskać gęsty i wysoki żywopłot trzeba poczekać nawet kilkanaście lat.
Przycinamy od marca do lipca, zasilamy nawozem do bukszpanów 2-3 raz w roku, podczas okresu wegetacji.
Sadzimy w odstępach 20 cm, w dwóch rzędach w literę V.






Żywopłoty liściaste swobodne.

Jeżeli mamy duży ogród i sporo miejsca na żywopłot, dodatkowo nie mamy czasu ani ochoty go corocznie przycinać, warto zastosować krzewy liściaste, które będą stanowiły ozdobę i szczelna przesłonę w swojej naturalnej formie.
Oto kilka propozycji:
1. Pęcherznica kalinolista (Physocarpus opulifolius)
2. Tawuła szara "Grefsheim" (Spiraea cinerea)
3. Dereń biały (Cornus alba)
4. Jaśminowiec wonny (Philadelphus coronarius)
5. Berberys Thunberga (Berberis thunbergii) i inne
6. Krzewuszka cudowna (Weigela florida)
7. Świdośliwa Lamarcka (Amelanchier lamarckii)

Z uwagi na brak formowania krzewy takie potrzebują miejsca o szerokości 2-3 m, aby swobodnie się rozrastały i zachowały naturalny pokrój.


Żywopłoty iglaste swobodne.

To najlepsza opcja dla osób zapracowanych, nie mających czasu na coroczne przycinanie. Oczywiście rośliny te należy korygować lub ograniczać ich wzrost w późniejszych latach.
Jednak zamiast wszędobylskich żywotników można zastosować iglaki mniej popularne, za to często ładniejsze.


1. Świerk pospolity "Cupressina" (Picea abies):

Kolumnowa odmiana świerka, zwarta, elegancka, dorastająca do 1,5 m szerokości i ok. 10-15 m wysokości, ale po wielu latach. Można oczywiście w pewnym momencie przyciąć wierzchołki, aby ograniczyć wzrost.
Niewymagający, nie lubi jednak powietrza suchego i zanieczyszczonego.
Sadzić w odstępach co 100 - 120 cm.






2. Jałowiec skalny "Blue Arrow" (Juniperus scopulorum):

To jedna z najwęższych, kolumnowych odmian jałowca, o niebieskim zabarwieniu łusek. Idealnie sprawdzi się na nasłonecznionych i suchych stanowiskach. Osiąga szerokość dwukrotnie węższą od Smaragdów. Nie rozłamuje się pod ciężarem śniegu, jest zwarta i elegancka.
Sadzić w rzędach co 50-60cm.






3. Cyprysik Lawsona (Chamaecyparis Lawsoniania):

Polecane odmiany w kolorach złotym i niebieskim. Będą stanowić silny akcent w ogrodzie. Idealne na stanowiska wilgotnawe, słoneczne, nie zalewane. Z glebą przepuszczalną i żyzną. Mnóstwo ciekawych odmian, różniących się pokrojem i kolorystyką. Raczej do ogrodów w zachodniej części kraju, na stanowiska osłonięte.

Cyprysik Lawsona "Columnaris":





Cyprysik Lawsona "Stardust"






4. Cis pospolity "Fastigiata Robusta" lub "Fastigiata" (Taxus baccata):

Wąska kolumnowa odmiana cisa, rosnąca dosyć wolno, nadająca się na eleganckie, wąskie żywopłoty. Praktycznie nie wymaga cięcia. Potrzebuje do prawidłowego wzrostu gleb żyznych i wilgotnawych.
Sadzić w rzędzie co 50-60 cm.






5. Sosna czarna "Fastigiata" oraz inne sosny kolumnowe:

Elegancka kolumnowa sosna, dosyć szybko rosnąca, idealnie wyglądająca w szpalerach.
Nie ma specjalnych wymagań, odporna na zanieczyszczenia przemysłowe i mrozy.
Sadzić w odstępach 90-100cm.






Żywopłoty iglaste formowane:

1. Cis pośredni (Taxus x media):

Cis to niekwestionowany król ogrodów angielskich, gdzie wykorzystywany od wieków na formowane szpalery oraz topiary stanowi obowiązkowy "must have".
U nas niestety mniej popularny, wyparty przez żywotniki. Warto go mieć w ogrodzie, chociaż wymaga corocznego cięcia oraz żyznej i wilgotnej gleby. Jednak jego głęboka zieleń i elegancka forma będą stanowić świetne tło dla innych roślin.
Odmiany "Hicksii", "Viridis", "Książę" "Hillii" sadzimy w rzędach co 40-50 cm.






2. Choina kanadyjska (Tsuga canadensis):

Świetny iglak do zakątków zacienionych i słonecznych. Rośnie wolniej od żywotników, ale intensywnie cięta stworzy elegancki szpaler. Musi mieć glebę wilgotnawą, nie toleruje suszy.
Żywopłot sadzimy w odstępach 50 cm, natomiast docelowa szerokość to ok. 1 m. Należy zapewnić łatwy dostęp do choin w celu ich corocznego cięcia.